Introductie:
Heb je ademloos zitten kijken naar The Mastermind van Kelly Reichardt? Dan ben je niet alleen. De film is een zeldzaam voorbeeld van hoe karakterstudie, heist-spanning en maatschappijkritiek naadloos kunnen versmelten tot een intens cinematografisch meesterwerk. Maar wat nu? Wat kijk je hierna? Geen zorgen. Wij bij Panda Bytes hebben voor jou een zorgvuldig samengestelde lijst met acht films die perfect passen bij de thematiek, toon en stijl van The Mastermind.
Verwacht geen doorsnee actiefilms met explosies en spierbundels, maar gelaagde verhalen, morele complexiteit, tragikomische helden en regisseurs met een scherp oog voor detail.
- A Serious Man (2009) – Regie: Joel en Ethan Coen
Waarom deze film?
Net als The Mastermind draait A Serious Man om een man die zijn leven ziet afbrokkelen zonder dat hij precies begrijpt waarom. Larry Gopnik, een brave natuurkundeleraar in de jaren ’60, krijgt te maken met een lawine aan tegenslagen: zijn vrouw wil scheiden, zijn broer leeft op zijn bank, zijn studenten proberen hem om te kopen, en God lijkt afwezig.
De zwarte humor en de verstilde wanhoop in deze film doen denken aan de tragikomedie van James in The Mastermind. Ook hier zie je een hoofdpersoon die niet kwaadwillend is, maar vooral verlamd door besluiteloosheid en morele ambiguïteit.
Thematische overlap:
- Existentiële crisis
- Absurditeit van het alledaagse
- Religie en moraal
- Periode film met historische sfeer
- Good Time (2017) – Regie: Josh en Benny Safdie
Waarom deze film?
Als je hield van het onderhuidse onheil en het zenuwslopende verloop van de heist in The Mastermind, dan is Good Time een logische volgende stap. In deze film probeert Connie Nikas (Robert Pattinson) zijn verstandelijk beperkte broer uit de gevangenis te krijgen na een mislukte bankoverval. Wat volgt is een hectische nacht door de onderbuik van New York.
De Safdie-broers serveren pure chaos, adrenaline en uitzichtloosheid op een rauwe, intieme manier die vergelijkbaar is met hoe Reichardt spanning opbouwt via karakter en setting.
Thematische overlap:
- Broers/band met familie
- Mislukte misdaad
- Zelfdestructie en morele blindheid
- Realistische setting met rauwe cinematografie
- American Animals (2018) – Regie: Bart Layton
Waarom deze film?
Een heistfilm die tegelijk een documentaire is? Jazeker. American Animals vertelt het waargebeurde verhaal van vier studenten die besluiten een zeldzaam boek uit een universiteitsbibliotheek te stelen.
Het knappe aan deze film is dat hij, net als The Mastermind, de illusies en overschatting van jonge mannen fileert. De film onderzoekt het verschil tussen de fantasie van het misdaadverhaal en de keiharde realiteit – iets waar James Mooney zich ook schromelijk in vergist.
Thematische overlap:
- Heist door amateurs
- Verkeerde inschattingen en naïviteit
- Zware gevolgen van impulsieve keuzes
- Zelfkritiek op het genre
- The Killing of a Sacred Deer (2017) – Regie: Yorgos Lanthimos
Waarom deze film?
Hoewel deze film thematisch afwijkt van de klassieke heistfilm, raakt hij dezelfde snaar van ongemakkelijk realisme en moreel verval. Colin Farrell speelt een chirurg die geconfronteerd wordt met een onverklaarbare dreiging van een jongen die wraak wil nemen.
The Killing of a Sacred Deer is ijzingwekkend, afstandelijk en moreel complex – precies het soort film waar je na afloop even stil van wordt, net als The Mastermind. Bovendien zijn de familiebanden, schuldvragen en sociale hypocrisie duidelijk aanwezig.
Thematische overlap:
- Gezin onder druk
- Morele schuld
- Koude en strakke regiestijl
- Langzaam opgebouwde spanning
- No Country for Old Men (2007) – Regie: Joel en Ethan Coen
Waarom deze film?
Weer de Coen-broers? Absoluut, en met reden. No Country for Old Men is niet zomaar een thriller: het is een diepgravende meditatie op geweld, toeval en moreel vacuüm.
Waar Reichardt James laat ontsporen door zijn eigen ego en domheid, toont No Country hoe het kwaad willekeurig en onstuitbaar toeslaat.
Beide films delen een ingetogen vertelstijl, sublieme montage en een hoofdpersonage dat steeds dieper verstrikt raakt in zijn eigen keuzes.
Thematische overlap:
- Fatale keuzes
- Spanningsopbouw via stiltes
- Pessimistisch wereldbeeld
- Existentiële vraagstukken
- First Reformed (2017) – Regie: Paul Schrader
Waarom deze film?
Met Ethan Hawke in de hoofdrol als een priester die een spirituele en psychologische crisis doormaakt, is First Reformed een adembenemend portret van wanhoop, idealisme en existentiële onrust.
De film is stil, intens en doordrenkt met morele vragen – net als The Mastermind. Ook hier zit de kracht in de traagheid: het is geen film die je overweldigt met actie, maar met innerlijke strijd en langzaam groeiende spanning.
Thematische overlap:
- Innerlijke strijd
- Schuld en verlossing
- Spirituele crisis
- Kritiek op maatschappelijke desillusie
- Blue Ruin (2013) – Regie: Jeremy Saulnier
Waarom deze film?
In Blue Ruin volgt een eenzame zwerver een wraakplan dat – uiteraard – volledig uit de hand loopt. De film is rauw, realistisch en zonder opsmuk. De hoofdpersoon is even onbekwaam als vastberaden, wat hem vergelijkbaar maakt met James uit The Mastermind.
Saulnier’s stijl is minimalistisch en dreigend, waardoor je als kijker constant op het puntje van je stoel zit.
Een onderschatte parel voor liefhebbers van moreel complexe thrillers zonder helden.
Thematische overlap:
- Dader met goede bedoelingen
- Amateurniveau van misdaad
- Langzame opbouw en realisme
- Onvermogen om met emoties om te gaan
8. The Card Counter (2021) – Regie: Paul Schrader
Waarom deze film?
Met The Card Counter levert Paul Schrader een broeierige, introspectieve en moreel beladen film af die perfect aansluit op het DNA van The Mastermind. Oscar Isaac speelt William Tell, een ex-militair met een duister verleden die zijn dagen slijt als professionele gokker. Wanneer hij in contact komt met een jonge man die wraak wil nemen op een corrupte militair uit het verleden, raakt William verstrikt in een plan dat hem confronteert met schuld, verlossing en moreel verval.
Net als James Blaine Mooney in The Mastermind is William Tell geen traditionele held. Hij is beheerst, berekenend, maar ook getekend door trauma en innerlijke leegte. Schrader – die eerder ook First Reformed regisseerde – bouwt de spanning op met chirurgische precisie, zonder bombast maar met ijzingwekkende intensiteit.
Thematische overlap:
- Innerlijke strijd en morele schuld
- Gecontroleerde regiestijl en traag opgebouwde spanning
- Gekwelde hoofdrolspeler met een verleden dat hem achtervolgt
- Stilistische soberheid die des te harder binnenkomt
Conclusie: Van Antihelden tot Morele Instortingen
Wat deze acht films met elkaar gemeen hebben, is niet zozeer het genre, maar de benadering van personages en thema’s. In al deze films draait het om mensen die verstrikt raken in hun eigen fouten, in systemen die groter zijn dan henzelf, en in een zoektocht naar betekenis die vaak eindigt in pijnlijke confrontaties.
The Mastermind liet zien dat cinema niet schreeuwerig hoeft te zijn om je diep te raken. De films hierboven bewijzen dat dit geen toevalstreffer is, maar een benadering die steeds meer filmmakers omarmen. Films waarin we geen helden krijgen voorgeschoteld, maar mensen. Onvolmaakte, gekwetste, soms ronduit mislukte mensen – die ons juist daarom bijblijven.
