Introductie:
Sommige films laten je achter met een gevoel dat moeilijk te omschrijven is—een mengeling van verwondering, melancholie en ongemak. American Beauty (1999) is zo’n film. Destijds werd hij onthaald als een meesterwerk, een genadeloze blik op de leegte van de Amerikaanse droom. Maar hoe voelt deze film als je ‘m vandaag herbekijkt, gewapend met de inzichten en gevoeligheden van 2025? Houdt hij nog stand, of is het tijd om de rozenblaadjes definitief op te vegen?
🌹 De Schoonheid van de Jaren ’90
1999 was een gouden jaar voor cinema. The Matrix, Fight Club, The Sixth Sense—films die stuk voor stuk een tijdperk definieerden. American Beauty was een ander soort beest. Geen spectaculaire actie, geen mind-bending plottwist, maar een indringend portret van een man die vastzit in zijn eigen leven.
Kevin Spacey speelt Lester Burnham, een 42-jarige man die zich gevangen voelt in zijn huwelijk met de kille Carolyn (Annette Bening) en zijn doodsaaie baan. Zijn enige vorm van ontsnapping? Een crisis die zich aandient in de vorm van Angela (Mena Suvari), de beste vriendin van zijn dochter Jane (Thora Birch). Plotseling voelt Lester zich weer jong en levendig—maar tegen welke prijs?
De film balanceert op het snijvlak van satire en drama. Met een scherpe pen geschreven door Alan Ball (Six Feet Under) en geregisseerd door Sam Mendes (Skyfall), sneed American Beauty door de façade van de suburbane perfectie. Huizen met witte hekjes, strakke gazons, glimlachende buren—achter die nette voordeuren schuilde een wereld van onderdrukte verlangens en onuitgesproken frustraties.
Toen de film in de bioscoop verscheen, was de impact enorm. Vijf Oscars, lovende recensies, en een status als een van de beste films van de jaren ‘90. Maar hoe ervaar je zo’n film nu, meer dan twintig jaar later?
Lester Burnham: Zielige Dromer of Problematische Fantast?
Bij de eerste kijkbeurt in 1999 voelde Lester Burnham als een tragische held—een man die besluit het leven niet meer aan zich voorbij te laten gaan. In 2025 is dat beeld een stuk complexer.
Zijn obsessie met Angela voelt nu ongemakkelijker dan ooit. Een volwassen man die fantaseert over een tiener? Destijds werd dat nog deels afgedaan als een komisch, zij het wrang, element van de film. Nu voelt het vooral creepy. Lester ziet zichzelf als iemand die eindelijk “wakker wordt”, maar in werkelijkheid zweeft hij ergens tussen een existentiële crisis en een midlife-meltdown.
En dan is er de kwestie van Kevin Spacey. Het is lastig om zijn optreden te beoordelen zonder de context van zijn persoonlijke schandalen mee te nemen. Zijn acteerprestatie blijft indrukwekkend—hij weet Lester zowel meelijwekkend als charismatisch neer te zetten. Maar loskoppelen van de echte wereld? Dat blijkt lastig.
Tijdloze Thema’s, Gedateerde Blikken
Wat blijft werken aan American Beauty, is zijn thematiek. Het verlangen naar betekenis, de angst om onzichtbaar te worden, de desillusie van een perfect plaatje—dat zijn universele onderwerpen. Iedereen heeft wel eens het gevoel vast te zitten in een leven dat niet echt van hen is.
Maar andere aspecten van de film voelen inmiddels achterhaald.
Carolyn Burnham, briljant gespeeld door Annette Bening, wordt neergezet als een karikatuur van de carrièregerichte vrouw die haar gezin verwaarloost. Haar personage heeft nauwelijks nuance: ze is kil, materialistisch en ogenschijnlijk gevoelloos. In een tijd waarin we complexere vrouwelijke rollen verwachten, voelt haar karakter aan als een product van een ouderwets script.
Ook de queer-representatie in de film schiet tekort. De onderdrukte homoseksuele kolonel Fitts (Chris Cooper) wordt afgeschilderd als gewelddadig en repressief, een stereotype dat inmiddels behoorlijk achterhaald is. In een hedendaagse film zou dit karakter waarschijnlijk meer diepgang en nuance krijgen.
De Magie van Cinematografie en Muziek
Toch is het niet alleen maar stof voor kritiek. American Beauty is visueel nog steeds adembenemend. De iconische scène waarin Angela in een zee van rozenblaadjes zweeft, blijft magisch. Conrad L. Hall’s cinematografie maakt van elk shot een schilderij, vol symboliek en verborgen betekenis.
En dan is er de muziek. Thomas Newman’s melancholische soundtrack, met die slepende piano-akkoorden, blijft één van de mooiste filmcomposities ooit. Het is de ziel van de film—zacht, breekbaar, maar altijd aanwezig.
Oordeel: Een Meesterwerk met Scheuren
Is American Beauty nog steeds een meesterwerk? Ja en nee.
Visueel en thematisch heeft de film nog steeds een enorme impact. De cinematografie, de muziek en het acteerwerk zijn subliem. Maar de manier waarop sommige personages worden neergezet, voelt nu minder overtuigend. Het verhaal dat ooit als een verfrissende kritiek op de Amerikaanse samenleving werd gezien, lijkt vandaag de dag soms eerder als een product van een verouderde blik op gender, seksualiteit en macht.
Toch is het een film die je minstens één keer in je leven gezien moet hebben. Als niets anders, dan vanwege de briljante scènes, het poëtische script en de cinematografische schoonheid. Maar waar we in 1999 nog meevoelden met Lester, kijken we in 2025 misschien toch met iets meer afstand en kritische blik.
Wat vind jij? Is American Beauty nog steeds een meesterwerk, of heeft de tand des tijds zijn sporen achtergelaten? Laat het ons weten in de reacties!
Blijf op de hoogte van filmklassiekers en moderne pareltjes bij Panda Bytes!
