Een film die je niet alleen kijkt, maar die je langzaam verteert – welkom terug in de wondere wereld van Donnie Darko.
“Why are you wearing that stupid man suit?” – Frank, het konijn met issues.
Er zijn films die je bekijkt, en dan weer vergeet zodra de aftiteling rolt. En dan zijn er films zoals Donnie Darko. Films die je hoofd binnenwandelen als een ongemakkelijke huisgenoot, en weigeren weer te vertrekken. Bij Panda Bytes houden we van dat soort rare vogels – of beter gezegd: gestoorde konijnen. Dus zetten we onze retrobril op en duiken we opnieuw in Richard Kelly’s cultklassieker uit 2001. Want sommige films verdienen het om herbekeken te worden. Niet uit nostalgie, maar omdat ze met de tijd alleen maar gekker, mooier en ongemakkelijker worden.
De Donnie in de Duistere Doos
Jake Gyllenhaal – op de rand van zijn doorbraak – speelt Donnie Darko, een tiener die worstelt met slaapwandelingen, existentiële crisisjes en, oh ja, een demonisch konijn genaamd Frank die hem vertelt dat de wereld over 28 dagen, 6 uur, 42 minuten en 12 seconden zal vergaan. Je weet wel, de normale puberproblemen.
Vanaf het eerste moment waarin Donnie wakker wordt op een verlaten bergweg, voel je dat deze film geen conventionele weg gaat bewandelen. En da’s een verademing. Donnie is intelligent, sarcastisch, depressief en soms angstaanjagend helder – het soort hoofdpersoon dat je zelden ziet in het genre van de highschooldrama met een sci-fi sausje.
Tijdreizen voor beginners (en filosofen)
“Is dit sciencefiction of een psychologisch portret?” vragen mensen zich nog steeds af. En het eerlijke antwoord is: allebei. Donnie Darko combineert elementen van kwantummechanica, tijdreizen en parallelle universa met de alledaagse ellende van adolescentie in de jaren ’80. Voeg daar een briljante soundtrack aan toe (met Echo & The Bunnymen, Tears for Fears en dat gitzwarte Gary Jules-covertje van Mad World) en je hebt een film die tijd en ruimte overstijgt – letterlijk én figuurlijk.
Regisseur Richard Kelly heeft een scenario geschreven dat balanceert tussen pretentie en poëzie. Het is alsof hij een IKEA-handleiding voor tijdreizen schreef, maar er pagina’s uit zijn gescheurd. Bewust, vermoedelijk. Want Donnie Darko is niet bedoeld om volledig begrepen te worden. Het is een puzzel waarbij je sommige stukjes kwijt bent, maar het eindbeeld nog steeds indruk maakt.
Waarom kijken we deze film anno nu opnieuw?
In een tijdperk van eindeloze Marvel-universa en algoritmegestuurde verhaallijnen, is het heerlijk verfrissend om terug te keren naar een film die zo doordrenkt is van ambiguïteit. Donnie Darko stelt vragen zonder antwoorden te geven. Het daagt je uit om zelf betekenis te geven aan het verhaal, om verbanden te leggen, en – belangrijker nog – om te accepteren dat sommige dingen simpelweg niet logisch zijn.
En eerlijk is eerlijk: we herkennen ons anno 2025 misschien nóg meer in Donnie dan toen. De angst voor het einde van de wereld voelt plots weer akelig dichtbij. De isolatie, het gevoel dat de werkelijkheid soms op losse schroeven staat – het zijn thema’s die met COVID, klimaatcrisis en AI-dystopieën ineens relevanter zijn dan ooit. Is Frank misschien de eerste AI die sentient werd, vermomd als konijn?
De kracht van het absurde
Wat Donnie Darko zo krachtig maakt, is de naadloze mengeling van het absurde met het alledaagse. Een scène waarin Donnie met zijn leraar over The Philosophy of Time Traveldiscussieert, wordt afgewisseld met een talentenjacht op school waar z’n zus (gespeeld door Jake’s échte zus Maggie Gyllenhaal) een dansgroep genaamd Sparkle Motion coacht. Het slaat nergens op. En het werkt perfect.
Dat is misschien wel de echte magie van de film: het laat zien dat het absurde altijd op de loer ligt, net onder de oppervlakte van de werkelijkheid. Een jet engine die uit het niets op je slaapkamer valt? Sure. Een konijn dat je het einde van de wereld voorspelt? Waarom niet. De kracht van Donnie Darko ligt in het feit dat je, ondanks alle vreemdheid, nooit het gevoel hebt dat het niet oprecht is.
Donnie als tragische held
Donnie is geen held in de klassieke zin. Hij is kwetsbaar, onvoorspelbaar en bij vlagen ronduit onuitstaanbaar. Maar hij is ook moedig. Hij neemt uiteindelijk een beslissing die alles verandert – of herstelt, afhankelijk van hoe je de tijdlijn ziet – en daarmee maakt hij zichzelf tot een tragische held. Niet eentje met een cape, maar eentje met een open wond en een onuitgesproken verdriet. En dat maakt hem des te krachtiger.
Gyllenhaal speelt de rol met een intensiteit die je nu pas écht op waarde kunt schatten. In een tijd waarin veel acteerwerk glad en perfect gepolijst is, is zijn vertolking van Donnie rauw, ongefilterd en volledig authentiek. Het is een prestatie die je doet vergeten dat hij op dat moment pas 20 jaar oud was.
Wat heeft de Director’s Cut ons gebracht?
In 2004 kwam de Director’s Cut uit, met extra scènes en – eindelijk – uitleg over het universum van de film. Sommigen vonden het verhelderend, anderen vonden dat het mysterie werd verpest. Wij bij Panda Bytes zitten daar een beetje tussenin. Soms wil je het antwoord, soms wil je de vraag blijven stellen. En dat is het mooie aan deze film: beide versies leven naast elkaar als twee takken van dezelfde tijdlijn.
Een cultklassieker met een lange adem
Toen Donnie Darko uitkwam, flopte hij in de bioscoop. Hij werd slachtoffer van de post-9/11-sfeer waarin niemand op zoek was naar films over vliegtuigongevallen en fatalistische toekomstbeelden. Maar zoals zo vaak bij cultklassiekers, vond de film zijn publiek later – op DVD, in filmclubs, op forums, op Reddit, in obscure hoeken van het internet waar mensen discussiëren over tangent universes en living receivers.
En nu, bijna 25 jaar later, leeft Donnie Darko nog steeds voort in memes, analyses en nieuwe kijkers die zich afvragen: “Wat heb ik zojuist gezien… en waarom voelt het alsof het belangrijk was?”
Onze conclusie bij Panda Bytes
Donnie Darko is een film die zich niet laat vangen in één genre, één betekenis of één kijkbeurt. Het is een film die je uitdaagt, verwart, ontroert en soms zelfs irriteert. Maar het is ook een film die je bijblijft. In een tijd waarin films vaak designed zijn voor snelle consumptie, is Donnie Darko een slow burn die je opnieuw en opnieuw blijft raken.
Voor wie hem nog nooit heeft gezien: geef jezelf over aan het mysterie. Voor wie hem al kent: herbekijk hem, bij voorkeur ‘s avonds laat, met een glas rode wijn of een bak popcorn. En wie weet, misschien zie je deze keer iets nieuws. Iets dat je eerder over het hoofd zag. Iets dat je wakker houdt.
Vraag voor onze community:
Wat was jouw eerste ervaring met Donnie Darko? Snapte je het? En… is Frank een held of een kwaadaardige entiteit? Laat het ons weten in de reacties!
