Een ode aan een cineast die met stilte en precisie een revolutie ontketende
Sommige filmmakers maken lawaai met hun beelden. Chantal Akerman sprak door stilte. Geen sensatie, geen snelle montages of grote gebaren. Wat ze bracht, was verstilling, observatie en een radicale keuze voor het alledaagse. Akermans films zijn geen hapklare blokbusters maar bezinnende rituelen, films die niet alleen worden bekeken, maar ondergaan.
Chantal Akerman werd geboren in 1950 in Brussel. Ze groeide op in een gezin van Pools-Joodse komaf. De schaduw van de Holocaust was altijd aanwezig, en dat voel je in haar werk. Ze maakte films over identiteit, verlies, migratie, vrouw-zijn en vooral: over tijd. Traagheid was voor haar geen stijlmiddel, maar een vorm van verzet. In een wereld die steeds sneller draait, koos zij voor kijken zonder haast. Zonder oordeel. Zonder opsmuk.
In dit blog zetten we vier films in de schijnwerpers die we nooit mogen vergeten. Vier werken die de tand des tijds ruimschoots doorstaan. Films die je blik veranderen en je dwingen om stil te staan. Om écht te kijken.
Regisseur: Chantal Akerman
Speelduur: 201 minuten
Deze film veranderde de manier waarop we naar cinema kijken. In meer dan drie uur observeer je het leven van Jeanne Dielman, een weduwe die haar dagen vult met koken, schoonmaken, zorg voor haar zoon en het ontvangen van klanten voor seks. Alles speelt zich af in haar appartement in Brussel.
Wat deze film zo bijzonder maakt, is dat het draait om wat we normaal nooit zien. Niet het grote drama, maar de routine. De handeling van het schillen van aardappels krijgt een gewicht dat je als kijker bijna fysiek voelt. Akerman filmt met een statische camera, in lange takes. Geen muziek, geen afleiding. Alleen Jeanne. Alleen haar wereld.
Op het eerste gezicht lijkt er niets te gebeuren. Tot je merkt dat een klein detail net anders is dan de dag ervoor. Dat de perfect gecontroleerde routine begint te schuiven. En dat in die verschuiving een wereld schuilt van onderdrukte spanning, verdriet en stille woede.
Waarom nooit vergeten?
Omdat deze film een fundament legde voor feministische cinema. Omdat het toont hoe het leven van vrouwen jarenlang onder de radar bleef in film. En omdat het ons leert dat het banale óók betekenis heeft. Sterker nog: misschien is het juist daar dat het leven zich echt afspeelt.
- News from Home (1976)
Regisseur: Chantal Akerman
Speelduur: 90 minuten
Een paar jaar na Jeanne Dielman vertrok Akerman naar New York. Daar filmde ze de stad zoals ze die zag: vanop afstand. In lange, trage beelden zie je metrostations, straten, auto’s, gebouwen. Het beeld is afstandelijk, observerend, bijna documentair. Maar op de geluidsband hoor je haar eigen stem, terwijl ze brieven van haar moeder voorleest.
Die brieven, geschreven vanuit Brussel, zijn vol bezorgdheid, liefde, advies en soms lichte schuldinductie. Ze vormen een contrast met de beelden van de anonieme stad. Het resultaat is een beklemmende spanning tussen nabijheid en afstand, tussen thuis en de buitenwereld, tussen zorg en verstikking.
Akerman laat ons voelen hoe het is om fysiek ver weg te zijn, maar mentaal verbonden te blijven. De film gaat over migratie, maar ook over opgroeien, loskomen en heimwee. Het is een stille, indringende film die je niet zozeer moet begrijpen, maar moet ondergaan.
Waarom nooit vergeten?
Omdat deze film laat zien hoe persoonlijke verhalen universele kracht krijgen. Omdat Akerman een manier vond om met minimale middelen een maximale emotionele impact te creëren. En omdat het een tijdloos portret is van hoe afstand voelt fysiek én emotioneel.
- Les Rendez-vous d’Anna (1978)
Regisseur: Chantal Akerman
Speelduur: 127 minuten
In deze film volg je Anna, een succesvolle filmmaakster die op tournee is in Duitsland, België en Frankrijk. Ze reist van stad naar stad, slaapt in hotelkamers, spreekt met onbekenden en oude bekenden. Op het eerste gezicht is het een reeks losse ontmoetingen. Maar onder de oppervlakte broeit iets veel diepers.
Anna is eenzaam. Niet op een dramatische manier, maar op een alledaagse, herkenbare manier. Ze is beleefd, afstandelijk, gecontroleerd. Maar in haar ogen lees je de vermoeidheid. Het onvermogen om echt contact te maken. Om ergens te blijven. Om te landen.
Akerman toont dit alles zonder oordeel. Ze plaatst Anna in symmetrische kaders, laat de camera lang stilstaan en vertraagt het ritme. Hierdoor ga je als kijker meereizen. Niet alleen van stad naar stad, maar ook in Anna’s hoofd. In haar onrust, haar herinneringen, haar verlangen naar rust.
Waarom nooit vergeten?
Omdat deze film een zeldzaam eerlijk portret is van vrouwelijke autonomie. Omdat het toont hoe vrijheid ook isolatie kan betekenen. En omdat Akerman hier opnieuw bewijst dat de kracht van cinema niet in spektakel ligt, maar in aandacht.
- No Home Movie (2015)
Regisseur: Chantal Akerman
Speelduur: 115 minuten
No Home Movie is Akermans laatste film en meteen ook haar meest kwetsbare. Het is een portret van haar moeder, Natalia, een overlevende van Auschwitz. Je ziet hen samen aan de keukentafel, pratend over vroeger. Je hoort Skype-gesprekken. Je ziet lege kamers, gangen, ramen. En lange shots van een boom in de wind.
Deze film is een ode aan haar moeder, maar ook een afscheid. Akerman weet dat ze haar moeder aan het verliezen is. En via haar camera probeert ze dat moment vast te houden. Niet met grote woorden, maar met stilte, herhaling en traagheid.
De film raakt diep, juist omdat hij zo weinig zegt. Je voelt de liefde tussen moeder en dochter, maar ook de onmacht. De angst om los te laten. Het is een intiem werk dat des te schrijnender wordt als je weet dat Akerman zelf kort na het overlijden van haar moeder uit het leven stapte.
Waarom nooit vergeten?
Omdat het een film is over liefde en rouw. Over hoe we mensen proberen vast te houden, zelfs als we weten dat het niet kan. En omdat het laat zien dat cinema ook een vorm van bewaren is van herinneren, van vasthouden, van loslaten.
De nalatenschap van Chantal Akerman
Chantal Akerman heeft de filmgeschiedenis niet veranderd door volume of drama, maar door radicale keuzes. Ze koos voor vrouwelijke perspectieven, voor traagheid, voor het tonen van routines en het belang van stiltes. Haar films zijn geen escapisme, maar een confrontatie met de realiteit niet de grote geschiedenis, maar de kleine momenten die vaak worden vergeten.
Ze had een onmiskenbare invloed op generaties filmmakers. Van Claire Denis tot Kelly Reichardt, van Lucrecia Martel tot Joanna Hogg: allemaal dragen ze de erfenis van Akermans cinema in zich. Niet omdat ze haar kopiëren, maar omdat ze begrijpen dat film ook kan gaan over het voelen van tijd. Over aandacht voor het gewone. Over het uitstellen van conclusies.
Akermans films zijn geen antwoorden. Het zijn vragen. Spiegelbeelden. Momenten van stilte in een wereld die altijd doorgaat. En dat maakt haar werk vandaag urgenter dan ooit.
Tot slot: een uitnodiging tot traag kijken
De vier films in dit artikel – Jeanne Dielman, News from Home, Les Rendez-vous d’Anna en No Home Movie – vormen samen een indrukwekkend portret van een maker die nooit voor de makkelijke weg koos. Akerman vroeg tijd van haar publiek. Aandacht. Vertrouwen. En wie dat gaf, kreeg films terug die je blik voorgoed veranderen.
In een wereld van algoritmes, trailers en snelle content is het werk van Chantal Akerman een verademing. Ze herinnert ons eraan dat het oké is om langzaam te gaan. Om te blijven hangen bij een beeld. Om stil te zijn. Haar films zijn geen tijdverdrijf, maar een oefening in menselijkheid.
Wie vandaag opnieuw durft te kijken, ontdekt dat Akermans werk niets van zijn kracht heeft verloren. Integendeel. Het is tijdloos, stil, en noodzakelijk.
Ben jij bekend met het werk van Chantal Akerman?
Welke van haar films heeft jou geraakt? Laat het weten in de reacties of deel je mening met ons op onze socials.
Tot de volgende verdieping in filmkunst
Team Panda Bytes
