Introductie:
Ken Loach maakt geen films om je avond leuker te maken. Hij maakt films die je avond eerlijker maken. Soms zit je na afloop op de bank met een koude kop thee en het gevoel dat je net een gesprek hebt gehad dat je niet kon ontwijken. Dat is zijn kracht. Loach kijkt niet weg, en hij vraagt ons dat ook niet te doen.
In deze editie van Regisseurs & Reminders kiezen we vier titels die we nooit mogen vergeten. Niet omdat ze “belangrijk” klinken in een filmboek, maar omdat ze laten zien hoe het gewone leven vaak voelt voor mensen die nooit de hoofdrol krijgen in het nieuws. En ja, ze kunnen hard binnenkomen. Maar Loach heeft ook iets warms: hij ziet mensen niet als statistieken. Hij ziet ze als buren.
1) Kes (1969): een jongen, een valk en een zeldzaam beetje ademruimte
Als we één film moeten noemen die Loach meteen op de kaart zette, dan is het Kes. We volgen Billy Casper, een jongen uit een arbeidersmilieu in Yorkshire. Op school wordt hij klein gehouden, thuis is er weinig veiligheid en in de toekomst lijkt vooral hetzelfde te wachten als het verleden. En dan ontdekt hij een valk. Niet als hobby, maar als reddingsboei.
De film is stil, maar niet leeg. We voelen hoe het is om nergens echt te mogen landen, behalve bij iets dat je zelf met geduld en aandacht opbouwt. Billy’s band met de vogel geeft hem een glimp van controle in een leven waarin alles al voor hem is beslist.
Reminder voor nu: Kes herinnert ons eraan dat talent en gevoeligheid overal bestaan, ook daar waar de wereld zelden kijkt. Wat gebeurt er als we kinderen alleen beoordelen op prestaties en gehoorzaamheid, in plaats van op menselijkheid?
2) Riff-Raff (1991): werk dat slijt, mensen die blijven proberen
Met Riff-Raff brengt Loach ons naar de bouwplaats, naar tijdelijke contracten, gammel gereedschap en collega’s die elkaar overeind houden met humor omdat de omstandigheden dat niet doen. We volgen Stevie, een man die werk vindt op een bouwproject en intrekt in een kraakpand. Het leven is rommelig, maar er is ook kameraadschap, liefde en de dagelijkse strijd om niet te verdwijnen.
Loach laat zien hoe arbeid niet alleen inkomen is, maar ook identiteit. En hoe snel die identiteit afbrokkelt wanneer werk onzeker wordt, wanneer veiligheid optioneel is en wanneer “pech” eigenlijk beleid blijkt te zijn.
Reminder voor nu: in een tijd van flexwerk, gig economy en steeds hogere woonlasten voelt Riff-Raff alsof het vandaag opnieuw kan worden gedraaid, met andere telefoons in dezelfde handen.
3) The Wind That Shakes the Barley (2006): idealen, geweld en de prijs van keuzes
Loach wordt vaak gezien als de regisseur van hedendaagse sociale drama’s, maar The Wind That Shakes the Barley laat zien dat hij ook historisch vuur kan vangen zonder het te romantiseren. De film speelt tijdens de Ierse onafhankelijkheidsstrijd en volgt twee broers die zich aansluiten bij het verzet. Wat begint als strijd tegen een bezetter, verandert in iets ingewikkelders wanneer de toekomst verdeeld wordt door politieke keuzes.
Deze film is intens omdat Loach geen heldenbeeld verkoopt. Hij toont hoe idealen kunnen botsen met realiteit, en hoe revoluties zelden netjes eindigen. De emoties zijn menselijk, de dilemma’s messcherp. Het gaat niet om vlaggen, maar om gezinnen, vriendschappen en breuklijnen die nooit helemaal helen.
Reminder voor nu: de film maakt pijnlijk duidelijk hoe snel “wij” verandert in “jij versus ik” zodra macht in beeld komt. Ook in onze tijd, waarin polarisatie vaak sneller groeit dan begrip.
4) I, Daniel Blake (2016): bureaucratie als tegenstander zonder gezicht
Als er één Loach film is die de afgelopen jaren een breed publiek wakker schudde, dan is het I, Daniel Blake. Daniel is een oudere man die na gezondheidsproblemen niet kan werken, maar vastloopt in een systeem dat hem niet als mens behandelt. Formulieren, wachtrijen, digitale loketten en onmogelijke regels vormen een doolhof waar je alleen uitkomt als je al sterk genoeg bent om niet binnen te gaan.
Daniel ontmoet Katie, een alleenstaande moeder die eveneens door het systeem wordt vermalen. Wat volgt is geen tranentrekker met goedkope trucjes, maar een kalm opgebouwd verhaal dat steeds wreder wordt juist omdat het zo herkenbaar blijft. Loach toont de vernedering die ontstaat wanneer hulp afhankelijk wordt van bewijsdrang in plaats van vertrouwen.
Reminder voor nu: we praten vaak over “efficiëntie” alsof het neutraal is. Deze film vraagt: efficiënt voor wie, en tegen welke prijs?
Waarom Ken Loach blijft hangen
Loach maakt cinema met vuile schoenen. Geen gelikte heldenreis, maar mensen die proberen rond te komen, waardigheid te bewaren en elkaar niet kwijt te raken. Zijn stijl is vaak sober: natuurlijke dialogen, realistische settings, acteurs die aanvoelen als echte mensen. Dat is geen truc, dat is zijn methode. Daardoor raakt het.
En ja, het kan zwaar zijn. Maar Loach heeft ook humor, kleine momenten van solidariteit, een blik die zegt: zelfs als de wereld hard is, blijven mensen soms zacht. Die combinatie maakt zijn werk niet alleen aanklacht, maar ook getuigenis.
Vier films, vier reminders
Kes laat zien hoe een klein beetje aandacht een leven kan openbreken.
Riff-Raff toont de dagelijkse realiteit achter woorden als “flexibel” en “marktwerking”.
The Wind That Shakes the Barley ontleedt idealen en de pijn van verdeeldheid.
I, Daniel Blake maakt zichtbaar hoe systemen mensen kunnen ontmenselijken zonder ooit te schreeuwen.
Praat mee
Welke Ken Loach film heeft jou het meest geraakt, of juist boos gemaakt? En vinden we dat cinema ons mag uitdagen, of zoeken we vooral ontsnapping na een lange dag? Deel het met ons, want over Loach praten is eigenlijk praten over de wereld waarin we nu leven.
