Introductie:
Kelly Reichardt keert met The Mastermind terug naar het filmische front met een film die niet alleen het heist-genre herschrijft, maar ook een messcherpe dissectie is van ego, mislukte ambities en moreel verval. Deze review gaat dieper in op de psychologische, maatschappelijke en cinematografische lagen van de film, die bij zijn première op het Filmfestival van Cannes 2025 al direct indruk maakte.
Met een magistrale hoofdrol van Josh O’Connor, een onderhuidse spanning en een setting die bol staat van symboliek, is The Mastermind veel meer dan een misdaadverhaal. Het is een spiegel voor de maatschappij – en voor onszelf.
Een Misdaadfilm die Verder Gaat dan de Roof: De Opzet
Op het eerste gezicht lijkt The Mastermind een klassieke heistfilm. We volgen James Blaine Mooney, een werkloze timmerman die besluit een museum te beroven. Maar wat al snel duidelijk wordt, is dat dit geen verhaal is over een briljante meesterbrein die het systeem te slim af is. Integendeel. James is allesbehalve een mastermind. Zijn plan is gebrekkig, zijn team is amateuristisch, en zijn motieven zijn onzuiver.
Het wordt al vroeg duidelijk dat James geen geboren leider is. In een haast woordeloze openingsscène bezoekt hij samen met zijn vrouw Terri (gespeeld door Alana Haim) en hun twee zoontjes een museum. Terwijl één van de kinderen luidruchtig voor zich uit praat, steelt James een klein beeldje en stopt het in Terri’s tas. Subtiel, maar veelzeggend: James is een man die zijn gezin gebruikt als afleiding voor zijn eigen plannen. Het is manipulatief, en tegelijk aandoenlijk naïef.
Een Gelaagd Portret van Moreel Verval
Reichardt is geen regisseur die haar publiek bij de hand neemt. Ze laat dingen gebeuren, toont gedrag in plaats van uitleg te geven, en nodigt ons uit om te observeren. James is een man die worstelt met zijn plaats in de samenleving. Werkloosheid, frustratie, een gevoel van zinloosheid – het zijn herkenbare elementen voor wie zich ooit afgevraagd heeft: “Is dit alles?”
De echte kracht van The Mastermind zit in de geleidelijke ontrafeling van James’ karakter. Hij is niet kwaadaardig, maar ook niet onschuldig. Hij is impulsief, laf, en bovenal: blind voor zijn eigen tekortkomingen. Zijn keuzes zijn gedreven door ego en onzekerheid, niet door noodzaak. Het feit dat hij denkt vier schilderijen te kunnen stelen uit een museum waar hij al te vaak is gezien, zegt alles over zijn overschatting van zichzelf.
Historisch Kader: Vietnam, Nixon en de Amerikaanse Identiteitscrisis
De film speelt zich af in de jaren ’70, een periode van grote maatschappelijke onrust in de Verenigde Staten. De Vietnamoorlog heeft diepe wonden geslagen, president Nixon heeft het vertrouwen in de overheid verder ondermijnd, en het land lijkt op drift. Deze historische context is niet dominant aanwezig, maar wel voelbaar in de achtergrond – in gesprekken, televisiefragmenten, sfeerbeelden.
Reichardt gebruikt dit decor als een spiegel voor James’ persoonlijke crisis. Net zoals het land worstelt met zijn identiteit en morele koers, zo ook worstelt James met zijn rol als vader, echtgenoot en mens. Zijn mislukte poging tot criminaliteit weerspiegelt de bredere verwarring van de tijd. Hij denkt controle te hebben, maar hij heeft niets in de hand.
Cinematografie, Muziek en Regie: Een Intieme Spanningsboog
Reichardt’s regiestijl is minimalistisch, maar extreem effectief. Ze is meesterlijk in het opbouwen van spanning zonder te grijpen naar clichés. Geen schreeuwerige actiescènes of explosieve climaxen – in plaats daarvan krijgen we lange takes, verstilde momenten en een jazzscore die perfect de emotionele onderstroom vangt.
Componist Rob Mazurek levert met zijn score een essentiële bijdrage aan de sfeer van de film. De muziek is zowel onheilspellend als melancholisch, en versterkt de gelaagdheid van het verhaal. Reichardt’s montage – door haarzelf verzorgd – zorgt voor een ritmiek die doet denken aan een langzame ademhaling, vol verwachting en introspectie.
Josh O’Connor: Een Antiheld met Een Gebroken Ziel
O’Connor’s vertolking van James is zonder twijfel een van zijn beste prestaties tot nu toe. Hij weet perfect de balans te vinden tussen sympathiek en verwerpelijk, tussen naïef en berekenend. Zijn gezichtsuitdrukkingen, lichaamstaal en timing maken van James een mens van vlees en bloed, geen karikatuur.
In de scènes waarin James geconfronteerd wordt met de gevolgen van zijn daden – vooral tegenover zijn vrouw en kinderen – zien we de ware kracht van O’Connor. Hij speelt geen boef, hij speelt een man die zich vastklampt aan een droom die nooit realistisch was.
Confronterende Slotact: Geen Ontsnapping Meer Mogelijk
De climax van de film komt niet met een knal, maar met een zucht. Een telefoongesprek waarin James’ leugens ontrafeld worden, vormt het emotionele hoogtepunt. Hier komt alles samen: de manipulatie, de zelfbedrog, de mislukking. Het masker valt, en wat overblijft is een gebroken man die nergens meer op kan terugvallen.
Het is een zeldzaam moment van puur filmisch vakmanschap. Reichardt weerstaat de verleiding om te moraliseren, maar laat wel duidelijk zien dat daden consequenties hebben – ook als je ze pleegt uit angst, frustratie of verveling.
Conclusie van de Review: Een Meesterwerk met Diepgang
The Mastermind is geen simpele film. Het is een intelligente, traag brandende tragikomedie die het heistgenre op zijn kop zet. Waar we gewend zijn aan helden die tegen het systeem strijden, krijgen we hier een man die juist lijkt op dat systeem: egoïstisch, roekeloos en emotioneel onbetrouwbaar.
Reichardt’s regie, gecombineerd met O’Connor’s fenomenale spel, maakt dit tot een film die blijft hangen. Niet door spektakel, maar door gelaagdheid. Niet door grootsheid, maar door subtiliteit.
Wie op zoek is naar snelle actie en voorspelbare plottwists, komt hier bedrogen uit. Maar wie bereid is om zich onder te dompelen in een subtiel, slim en diep menselijk verhaal, zal The Mastermind niet snel vergeten.
