Marla Singer: chaos in een jurk van rook en wanhoop
De eerste keer dat je Fight Club kijkt, ben je waarschijnlijk vooral bezig met het verhaal, de stijl en de verrassende wending. Maar wie echt oplet, ziet dat Helena Bonham Carter als Marla Singer een anker is te midden van de waanzin. Ze is rommelig, gekwetst, oneerlijk en pijnlijk echt. Ze verschijnt als een vrouw die lijkt te leven in de marge van haar bestaan. Een rokerige stem, verwilderde blik, alles in haar schreeuwt om aandacht terwijl ze tegelijkertijd hoopt onzichtbaar te zijn.
Bonham Carter maakt van Marla geen karikatuur. Ze is niet zomaar ‘de gekke vrouw’. Ze is een mens met een geschiedenis, met schaamte, verlangen en een overlevingsdrang die je pas echt voelt als je haar zonder afleiding bekijkt. Ze is een spiegel voor de hoofdpersoon. Alles wat hij verbergt, laat zij zien. En dat maakt haar onmisbaar.
Bij een tweede kijkbeurt zie je dat haar lichaamstaal meer vertelt dan haar woorden. Elke keer als ze haar schouders optrekt, haar blik ontwijkt of een sigaret opsteekt, voel je dat er iets wringt. Marla is geen bijfiguur. Ze is de kern.
Onderdrukte passie in satijnen handschoenen
In The Wings of the Dove speelt Helena Bonham Carter een vrouw die op het eerste gezicht gereserveerd en ingetogen is. Maar onder dat oppervlak woedt een storm van verlangens, frustraties en morele vragen. Ze speelt Kate Croy, een vrouw die gevangen zit tussen liefde en ambitie, tussen eerlijkheid en manipulatie.
De film is een kostuumdrama, maar vergeet de stijve theekransjes. Hier wordt gevochten met blikken, met stiltes, met ingehouden adem. Bonham Carter laat zien hoe een enkel opgetrokken wenkbrauw meer kan zeggen dan een hele dialoog. Ze speelt met contrasten. Haar uiterlijk is zacht en stijlvol, maar haar bedoelingen zijn scherp. Ze weet wat ze wil, maar niet of ze het verdient.
Herbekijk deze film en let op de scène waarin Kate besluit haar geliefde in te zetten als pion in een pijnlijk plan. Het is hartverscheurend en briljant tegelijk. Bonham Carter toont niet alleen innerlijke strijd, maar ook zelfbedrog. Wat je ziet, is een vrouw die worstelt met haar geweten, en haar glimlach als wapen inzet.
Liefde, moord en deegwaren
Als Mrs. Lovett in deze duistere musical van Tim Burton is Helena Bonham Carter op haar scherpst. Ze zingt, ze hakt, ze bakt. En ze is tot over haar oren verliefd op een man die alleen maar oog heeft voor wraak. Haar liefde voor Sweeney Todd is zowel aandoenlijk als verontrustend. Ze weet wat hij doet. Ze helpt hem zelfs. Maar ze droomt ook van een leven samen aan zee, ver weg van het bloed en de tranen.
Haar Mrs. Lovett is grappig, tragisch en beangstigend op hetzelfde moment. En hoewel ze voortdurend omringd wordt door absurdisme, blijft ze geloofwaardig. Dat is knap. Want ze speelt een vrouw die het onmogelijke hoopt: liefde in een wereld vol dood.
Als je deze film nog eens kijkt, let dan op haar lichaamstaal tijdens de liefdesscènes. Hoe haar handen net iets te lang op zijn schouder blijven liggen. Hoe ze hem aankijkt als een kind dat weet dat het geen snoepje krijgt, maar toch blijft vragen. Haar wanhoop is voelbaar, maar ook herkenbaar. Want wie heeft er nooit iets of iemand gewild die je eigenlijk kapotmaakt?
De Rode Koningin: groter dan haar hoofd groot is
In de wereld van Wonderland is alles overdreven, surrealistisch, vervormd. En toch weet Helena Bonham Carter als de Rode Koningin iets menselijks te geven aan een personage dat met gemak een tekenfilmfiguur had kunnen zijn. Haar hoofd is letterlijk uit verhouding, haar gedrag is onvoorspelbaar en wreed, maar je ziet ook eenzaamheid. Afwijzing. Jaloezie.
Ze schreeuwt en commandeert, maar daaronder schuilt een onzeker meisje dat nooit geleerd heeft hoe je geliefd wordt. Bonham Carter gebruikt haar stem op een geniale manier. Elk woord klinkt als een sneer, maar er zit verdriet in verborgen. Alsof ze weet dat ze altijd de tweede keuze was. En dat zij haar plek heeft opgeëist omdat niemand haar die gaf.
Kijk nog eens naar haar scènes in het paleis. Hoe ze zich groter voordoet dan ze is. Hoe ze de mensen om haar heen afsnauwt, maar stiekem snakt naar goedkeuring. Je merkt pas bij herziening hoe veel lagen er schuilen onder dat groteske uiterlijk.
De stille kracht naast de stotterende koning
In The King’s Speech speelt Helena Bonham Carter de rol van Elizabeth Bowes-Lyon, de vrouw van koning George VI. Het is een ingetogen rol. Geen drama, geen schreeuwen, geen excentriciteit. En juist daarom zo indrukwekkend. Hier toont ze haar vermogen om met weinig middelen diepe indruk te maken.
Elizabeth is de steunpilaar van haar man, die kampt met een ernstige spraakstoornis. Ze begeleidt hem liefdevol, maar beslist. Bonham Carter laat zien dat je ook zonder grote gebaren liefde kunt tonen. Haar aanwezigheid is warm, haar woorden zijn zorgvuldig gekozen.
Wat deze rol zo bijzonder maakt, is hoe ze naast haar man blijft staan, ook als hij zelf de moed verliest. Ze is geen decor. Ze is geen toevoeging. Ze is essentieel voor zijn groei, zijn kracht, zijn stem.
Als je deze film opnieuw kijkt, let dan op haar ogen wanneer ze hem aanmoedigt. Of op haar zachte glimlach als hij eindelijk een zin zonder hapering uitspreekt. Het zijn kleine momenten die groter voelen dan welke toespraak ook.
Waarom juist deze vijf?
Deze vijf films zijn niet de grootste kaskrakers van haar carrière. Ze staan niet per se bovenaan in overzichten van filmklassiekers. Maar ze hebben iets wat blijft hangen. Een gevoel. Een stem. Een blik. En telkens weer staat Helena Bonham Carter in het midden van dat alles.
Ze kiest geen makkelijke rollen. Ze speelt zelden ‘de leuke vriendin’ of ‘de betrouwbare moeder’. Haar personages zijn rommelig, dubbelzinnig, getekend. En dat maakt ze zo krachtig. Ze laat zien dat schoonheid ook pijn kan dragen. Dat liefde ook lelijk kan zijn. Dat kracht iets anders is dan hard praten.
Bonham Carter is een actrice die je uitnodigt om dieper te kijken. Niet alleen naar haar, maar ook naar jezelf. Ze toont wat het betekent om mens te zijn, in al onze onvolmaaktheid.
Wat je ziet als je nog een keer kijkt
Het mooie van terugspoelen is dat je ruimte maakt voor het detail. Voor de nuance. De eerste keer zie je het verhaal. De tweede keer zie je de mensen. En in het geval van Helena Bonham Carter: dan zie je pas echt hoe briljant ze is.
Dus doe het. Zet Fight Club opnieuw aan. Keer terug naar het Londen van Sweeney Todd. Verlies jezelf in het sprookje van Alice. Laat je raken door de stilte van The King’s Speech. En laat The Wings of the Dove je opnieuw laten voelen hoe pijn en schoonheid elkaar kunnen omhelzen.
