Introductie:
We hebben vijf speelfilms geselecteerd die thematisch en stilistisch resoneren met Pillion. Ze verkennen machtsdynamiek, consent, queer intimiteit, kwetsbaarheid en dat wonderlijke gebied waar liefde en controle elkaar ontmoeten. We schrijven in de wij vorm omdat we bij Panda Bytes geloven dat film kijken ook samen denken is. Geen oeverloze theorie, wel scherp kijken. Elke titel komt met jaartal en een heldere reden waarom hij je kijkervaring na Pillion verdiept.
1. Secretary (2002)
Steven Shainbergs Secretary is de moderne klassieker van consensuele dominantie en overgave. Lee Holloway, schitterend breekbaar gespeeld door Maggie Gyllenhaal, begint als secretaresse bij de emotioneel afgesloten advocaat Mr. Grey, een rol die James Spader met chirurgische precisie neerzet. Wat begint als een formele werkrelatie groeit uit tot een choreografie van ritueel, taal en vertrouwen. Het belangrijkste woord in deze film is niet straf of spel, maar afspraak. Grenzen worden benoemd, onderzocht en opnieuw vastgelegd. Precies daar ontstaat intimiteit.
De film is fris omdat hij geen enkel moment doet alsof regels de romantiek doden. Ze maken haar mogelijk. Shainberg bouwt scènes die aanvoelen als zorgvuldige danspassen. Elke correctie krijgt pas lading nadat de ander het ritme accepteert. De visuele stijl is warm en licht melancholiek. Geen kille fetishkelders, wel bureaulades als bekentenisdozen en typemachines als verlengstuk van verlangen. In de onderstroom draait het om agency. Lee kiest. Lee herkiest. En in die herhaling wordt het spel eerlijk. Wie geraakt werd door Pillion omdat het machtsverhoudingen niet demoniseert maar menselijke nuance geeft, herkent in Secretary de blauwdruk van volwassen kink. Het is tegelijk speels en ernstig, intiem en analytisch. De humor is zacht en ontregelend. De slotscènes zijn minder over verlossing en meer over het vinden van een taal die twee mensen kunnen spreken zonder te schreeuwen.
2. The Duke of Burgundy (2014)
Peter Stricklands film is een geurige droom in fluweel en motten poeder. The Duke of Burgundy volgt Cynthia en Evelyn, geliefden die hun relatie vormgeven via minutieus georkestreerde rituelen. Lijsten met taken, duidelijke rollen en de dagelijkse herbevestiging van wat wel en niet gewenst is. Het verhaal laat zien hoe rollenspel geen masker is maar een lens. Wie dominant lijkt, zorgt. Wie ogenschijnlijk gehoorzaamt, stuurt. Wederkerigheid is hier geen toeval. Het is onderhoudswerk.
Strickland vermijdt elke gratuite prikkel. Hij kiest voor textuur en geluid als dragers van verlangen. Een stoft doek, een zoom die schuurt, een trap die kraakt. Je voelt hoe aandacht voor detail het fundament legt onder vertrouwen. Die aandacht maakt de film een logische verwant van Pillion, waar kleine gebaren en stiltes ineens het gewicht van een belofte krijgen. Het fraaie is dat Strickland het schema telkens ondergraaft. Wat vandaag werkt, werkt morgen misschien niet. De film durft de moeheid van ritueel te tonen en het heruitvinden van spelregels als een daad van liefde. Er is humor, vaak droog, die de ernst lucht geeft. Er is ook verdriet, omdat niemand eeuwig dezelfde rol kan spelen zonder bij te sturen. Het is een zeldzame film die kink niet uitlegt aan de buitenstaander maar simpelweg laat zien hoe twee mensen hun huis bouwen, kamer voor kamer, met alle twijfel die daarbij hoort.
3. Phantom Thread (2017)
Paul Thomas Andersons kostuumdrama over de grillige couturier Reynolds Woodcock en zijn partner Alma is geen kinky sprookje. Toch onderzoekt Phantom Thread dezelfde zenuwbanen als Pillion. Het gaat om controle als liefdestaal, om het recht op een eigen wil in een relatie die vanuit één persoon strak geregisseerd wordt. Reynolds bestuurt zijn dagen alsof het pasvormen zijn. Alma weigert zich te laten spelden zonder terug te prikken. Hun machtsspel is dubbel. Giftig en genezend, pijnlijk en precies.
Wat deze film exceptioneel maakt, is de manier waarop hij controle zichtbaar maakt in banale handelingen. Ontbijtregels, werkritme, het moment waarop iemand mag spreken. Als de regels niet onderhandelbaar blijken, zoekt de ander andere middelen. De film is duivels geestig op momenten en toch dodelijk serieus over intimiteit. Geen van beiden wil de ander verliezen. Geen van beiden wil zichzelf kwijtraken. Dat verlangen naar behoud is de motor van hun vreemde harmonie. Net als in Pillion draait de spanning niet om straf of schrik maar om de vraag wie de voorwaarden schrijft en wie het recht heeft die te herschrijven. De muziek van Jonny Greenwood en de zachte gloed van de fotografie verleiden je om mee te gaan in de illusie van perfectie. Anderson trekt tegelijk aan de draadjes tot het patroon begint te bewegen. In dat bewegen voel je hoe liefde soms alleen groeit als controle een barst durft te laten.
4. Weekend (2011)
Andrew Haighs Weekend is klein van schaal en groot van menselijkheid. Twee mannen, Russell en Glen, ontmoeten elkaar in Nottingham en brengen een paar dagen samen door. Geen master en sub, geen expliciet machtsspel. Wel een verfijnd onderzoek naar hoe twee vreemden hun verlangens en angsten afstemmen op het ritme van een beginnende intimiteit. De film toont consent als vanzelfsprekende beleefdheid en kwetsbaarheid als gedeelde verantwoordelijkheid. Het is precies die houding die resoneert met Pillion, dat meer ziet in menselijkheid dan in spektakel.
Haigh filmt gezichten als landschappen. Schuivende blikken. Een hand die terugdeinst en later toch blijft liggen. Een grap die onhandigheid camoufleert. De dialogen hebben de spontaniteit van echte gesprekken en de precisie van theater. Het weekend wordt een laboratorium waar grenzen niet in leer worden vastgelegd maar in zachte vragen. Wil je blijven. Wat zoek je. Waar lig je wakker van. Het queer perspectief is niet didactisch. Het is gewoon aanwezig, met alle mooi ongemakkelijke details van daten, uitgaan en de ochtend erna. Juist omdat de film niet leunt op extreme situaties, wordt het micro zichtbaar. Geduld, doorvragen, toegeven dat je iets niet weet. Wie in Pillion geraakt werd door het menselijk geding achter het spel, vindt in Weekend het spel van nabijheid zonder schijnwerpers. Soms is het spannender om te zien hoe iemand zich durft om te draaien in bed dan hoe iemand tegen de muur wordt gedrukt. Haigh begrijpt die schaal en gebruikt haar meesterlijk.
5. God’s Own Country (2017)
Francis Lees debuut speelt zich af in een winderig Yorkshire, waar Johnny zijn dagen slijt met schapen, modder en drank. De komst van Gheorghe, een Roemeense seizoenarbeider, ontwricht zijn ritme en opent een ruwer soort tederheid. De eerste ontmoetingen zijn fysiek, gespannen en ongepolijst. Langzaam groeit er zorg. Er wordt gekookt, gezorgd voor dieren, geluisterd naar elkaars stiltes. Macht is hier minder een set regels en meer een sociaal weefsel. Wie heeft opties en wie heeft arbeid als ketting. Wie durft die ketting af te doen en wie bewaart hem nog even.
De film staat met beide voeten in het land. Handen die barsten. Laarzen die zinken. Een kudde die naar lucht hapt. In die omstandigheden krijgt het woord thuis extra gewicht. Lees regie maakt van zorg een handeling en van controle een tekort. Johnny wil niet domineren. Hij wil voorkomen dat hij voelt. Gheorghe weigert in dat pantser te verdwijnen. De film laat zien hoe tederheid oefening vergt en hoe verzet tegen nabijheid vermoeid raakt. Het is een liefde die niet verklaard hoeft te worden maar zich toont in herhalingen. Een kom soep. Een deken. Een terugkeer wanneer ontsnappen makkelijker lijkt. De film past naast Pillion omdat beide verhalen weigeren om queer liefde te versieren. Mensen werken, tobben, verliezen en proberen opnieuw. Geen grote toespraken. Wel gevolgen.
Waarom juist deze vijf
Samen vormen deze films een continuüm waar Pillion als knooppunt in past. Secretary geeft de taal van consent terug aan wie haar nodig heeft en laat zien hoe een afspraak de deur opent naar diepte. The Duke of Burgundy toont ritueel als relatie en heronderhandeling als bewijs van liefde. Phantom Thread onderzoekt hoe controle en overgave van rol kunnen wisselen zonder dat je een genrelabel nodig hebt. Weekend brengt de schaal van intimiteit terug naar het gewone leven, waar vertrouwen groeit in ademhalingen en pauzes. God’s Own Country laat zien dat zorg en arbeid niet naast maar in de liefde liggen en dat machtsverschil soms een gevolg is van land, klasse en moeheid.
Wat deze vijf delen is respect voor de mens in het midden. Geen spektakel om het spektakel. Geen glans die schaafwonden verstopt. Ze kijken aandachtig naar wat er gebeurt als twee mensen elkaar kiezen en merken dat kiezen werk is. Dat werk is niet sexy of juist wél, afhankelijk van je definitie. In elk geval vraagt het eerlijk spreken en luisteren. Dat is misschien het meest bevredigende aan deze vijf. Ze lassen ruimte in voor nuance, humor en twijfel. En precies die ruimte maakt kijken de moeite waard.
