Introductie:
Er zijn acteurs die altijd goed zijn, zelfs als de film dat niet is. Cillian Murphy is er zo één. Een man van weinig woorden, maar met een blik die meer vertelt dan een script van dertig pagina’s. Hij kan zowel een briljant wetenschapper spelen die worstelt met de vernietiging van de wereld, als een rokerige gangster met scherpe jukbeenderen en nog scherpere bedoelingen. Maar zelfs Murphy, de man die zijn rollen leeft in plaats van speelt, heeft zo nu en dan in een misser gestaan.
Tijd om de balans op te maken: twee absolute knallers, twee diepe floppers. Een liefdesbrief én een eerlijke blik.
Twee Knallers
Knaller 1: Oppenheimer: De man die de zon bouwde
Er zijn rollen die je acteerleven definiëren. Voor Cillian Murphy was dat Oppenheimer. Niet alleen omdat hij eindelijk, na jaren trouwe dienst in bijrollen, de hoofdrol kreeg bij Christopher Nolan. Maar omdat hij in deze film echt alles gaf. Zijn lijf, zijn ogen, zijn nachtrust. Je voelt het gewoon: deze rol vrat energie.
De manier waarop hij J. Robert Oppenheimer neerzet briljant, getormenteerd, een genie op de rand van zelfvernietiging is niet te vangen in woorden. Hij ís die man. De honger in zijn ogen. De constante angst onder zijn huid. Alsof hij met elke zin een stukje van zijn ziel weggeeft.
Het mooie is dat Murphy het groots speelt, maar ook heel klein durft te blijven. Hij schreeuwt nooit. Hij sist. Hij fluistert. En dat is duizend keer indringender. Je ziet een man die iets wereldschokkends heeft gebouwd, maar het zelf niet meer kan dragen.
Oppenheimer is geen film om even tussendoor te kijken. Het is een ervaring. En dat komt vooral door Murphy, die met deze rol eindelijk kreeg wat hij al jaren verdiende: volledige erkenning.
Knaller 2: Peaky Blinders: De kroon op zijn kop
Als je aan Cillian Murphy denkt, denk je waarschijnlijk meteen aan Tommy Shelby. De pet, de sigaret, het dodelijke charisma. Peaky Blinders was geen serie meer. Het werd een fenomeen. En Murphy stond in het midden, als een stil zwaartepunt waar alles omheen draaide.
Tommy Shelby is een man met duizend gezichten. Soldaat. Zakenman. Oorlogsheld. Alcoholist. Manipulator. Echtgenoot. Vader. Vijand van zichzelf. En Murphy speelt elke laag met een intensiteit die bijna ongemakkelijk wordt.
Wat Peaky Blinders bijzonder maakt, is dat het misdaad combineert met poëzie. Elke aflevering is een visueel schilderij, en Murphy’s spel is de lijm die alles bij elkaar houdt. Hij speelt niet alleen een gangster, hij speelt een tijdperk. Je gelooft hem in elke scène, of hij nu op brute wijze afrekent met een rivaal, of moederziel alleen zit te drinken in het donker.
Het mooie van Murphy in deze rol is dat hij nooit probeert om aardig gevonden te worden. Hij is geen held. Maar hij is écht. En daarom blijf je kijken. Keer op keer.
Tommy Shelby ís Cillian Murphy. Of andersom. En het is maar goed dat er een film aankomt, want deze rol verdient een afscheid dat net zo legendarisch is als zijn opkomst.
Twee Floppers
Flopper 1 Red Eye: Turbulentie boven de wolken
Ja, natuurlijk, niet alles kan raak zijn. Zelfs niet met die ogen die je tot aan je ziel lijken te fileren. Red Eye is zo’n film waarvan je achteraf denkt: leuk geprobeerd. Cillian Murphy speelt een charmante maar creepy passagier die in een vliegtuig een vrouw chanteert. Op papier klinkt dat als een strak thrillertje. En eerlijk is eerlijk, hij doet zijn best.
Maar het probleem met Red Eye is dat het script nooit de diepte in gaat. Het blijft allemaal wat vlak, wat voorspelbaar. En dat is jammer, want je voelt dat Murphy er meer in wil leggen dan de film toelaat. Hij begint sterk charmant, mysterieus, gevaarlijk. Maar naarmate het verhaal vordert, verandert hij in een soort karikatuur van zichzelf. Slechterik om het slechterik-zijn.
Hij verdient meer dan een krappe vliegtuigstoel en een oppervlakkig plot. Je ziet het in zijn blik: hij is te groot voor deze film. En hoewel het allemaal vlot wegkijkt, blijft het zonde van zijn talent. Dit had een psychologische thriller kunnen zijn met impact. Het werd popcorn.
Flopper 2 The Party: Theater zonder hartslag
En dan is er nog The Party. Een film die vooral bedoeld lijkt voor de fijnproevers onder de filmhuis gangers. Een zwart-wit toneelstuk op camera, in één kamer, met een handvol acteurs die allemaal iets te zeggen hebben. Inclusief Cillian Murphy, strak in pak, zwijgend met een blik alsof hij liever ergens anders was. En wie kan het hem kwalijk nemen.
Het idee is mooi. Een feestje dat ontaardt in onthullingen, verwijten en relationele ravage. Maar het komt nooit echt los. Het blijft hangen in zijn vorm, in zijn pretenties. Er wordt gepraat, gerookt, geschreeuwd. Maar niets raakt.
Murphy’s personage een mysterieuze, licht neurotische gast komt amper van de grond. Hij zweeft wat rond, heeft een paar sterke blikken, maar krijgt weinig te doen. En dat terwijl je weet dat hij zoveel meer kan.
Dit is zo’n film waar je als kijker op de helft denkt: “Zou Cillian zich hier ook zo ongemakkelijk bij gevoeld hebben als ik nu?” Want hij past hier niet. Hij is een orkaan in een theekopje.
De les van Cillian Murphy
Wat deze vier titels samen laten zien, is de kracht én de kwetsbaarheid van een acteur die risico’s durft te nemen. Hij speelt geen veilige rollen. Hij kiest voor spanning, voor karakters met rafelranden, voor projecten die net zo goed kunnen mislukken als slagen. En dat is moedig. Want liever een film die iets probeert en faalt, dan nog een dertien-in-een-dozijn-vehikel zonder ziel.
Cillian Murphy is iemand die leeft voor zijn vak. Je voelt het in elke rol. Of hij nu de atoombom bouwt, een criminele dynastie leidt, of verloren loopt in een vliegtuig of woonkamer: hij gáát ervoor. Dat niet elke film briljant is, doet daar niets aan af. Want zelfs in de floppers schittert hij al is het maar even.
Tot slot
Bij Panda Bytes houden we van films die iets achterlaten. Van acteurs die durven. En van verhalen die wringen, die blijven hangen. Cillian Murphy is daar het perfecte voorbeeld van. Hij is geen ster in de klassieke zin. Hij is een vormgever van personages. Een meester in het onuitgesprokene.
En ja, hij maakt fouten. Maar net als Tommy Shelby herpakt hij zich. Steeds weer. Harder, beter, dieper.
Wat denk jij? Is Red Eye een cultfavoriet of terecht vergeten? En hoort The Party thuis op het podium, of juist in de coulissen van zijn carrière? Laat het ons weten. Wij luisteren graag naar jouw kijk. Want film, dat beleef je samen.
Blijf kijken. Blijf voelen. Blijf kritisch.
Tot de volgende bij Panda Bytes.
