Een ultieme kijkgids van Panda Bytes voor iedereen die technologie niet langer vertrouwt, maar er toch geboeid naar blijft kijken
We weten allemaal nog hoe het voelde na het zien van Ex Machina (2014). Die ijskoude sfeer. De glazen muren. Het ongemak van gesprekken met iets dat wél lijkt te voelen, maar dat niet per se bedoelt wat het zegt. De schoonheid en kilheid van Ava’s blik. De groeiende twijfel: wie manipuleert hier wie?
Sindsdien heeft de technologie zich verder ontwikkeld, zijn algoritmes slimmer geworden en praten onze apparaten steeds vloeiender terug. En ergens, diep vanbinnen, knaagt diezelfde vraag als in de film van Alex Garland: hoe veilig zijn wij nog in de handen van technologie die ons steeds beter leert kennen?
Je hoeft niet langer naar de bioscoop. Er zijn inmiddels talloze series die deze paranoïde sfeer perfect weten te vangen. Series die, net als Ex Machina, niet alleen sciencefiction zijn, maar ook psychologisch, filosofisch en pijnlijk menselijk. Panda Bytes zet er acht op een rij die je doen twijfelen aan je spiegelbeeld, je slimme speaker en je eigen menselijkheid.
- Devs (2020)
Regie: Alex Garland / Te zien op: Disney+ (voorheen FX on Hulu)
Als je dacht dat Alex Garland na Ex Machina klaar was met het blootleggen van de duistere kant van tech-genieën, dan is Devs je volgende obsessie. In deze visueel verbluffende miniserie volgen we Lily Chan, een software-ingenieur bij een geheimzinnig technologiebedrijf genaamd Amaya. Wanneer haar vriend plots verdwijnt na een interne promotie, ontdekt ze dat het Devs-team zich bezighoudt met iets dat veel dieper ingrijpt op ons begrip van vrije wil, determinisme en realiteit.
Waarom het je paranoia voedt:
Devs drijft op dezelfde beklemmende esthetiek als Ex Machina. Veel glas, veel stilte, veel morele ambiguïteit. De technologie is niet per se kwaadaardig, maar ook zeker niet geruststellend. Elk personage lijkt net iets te veel te weten of net te weinig.
- Black Mirror (2011–heden)
Makers: Charlie Brooker & Jesse Armstrong / Te zien op: Netflix
Black Mirror is de moeder van alle moderne tech-noir. Elke aflevering vertelt een op zichzelf staand verhaal over een wereld die lijkt op de onze, maar waarin technologie nét iets verder is gegaan. Van sociale media die je status bepalen tot virtual reality-liefdes en bewustzijn dat wordt geüpload naar de cloud: niets blijft onaangeroerd.
Afleveringen met Ex Machina-vibes:
- Be Right Back: over een vrouw die haar overleden vriend laat “herleven” via kunstmatige intelligentie
- White Christmas: een meesterwerkje van morele horror en technologische manipulatie
- Metalhead: minimaal, angstaanjagend en gitzwart
Waarom het je paranoia voedt:
Elke aflevering is als een waarschuwingsbord in de vorm van een prachtig gefilmde nachtmerrie. Het laat je twijfelen aan je scherm, je data en je privacyinstellingen. En het overtuigt je er langzaam van dat we allang te ver zijn gegaan.
- Westworld (2016–2022)
Makers: Jonathan Nolan & Lisa Joy / Te zien op: HBO Max
Een western paradijs bevolkt door hyperrealistische androïden die bezoekers hun wildste fantasieën laten uitleven. Wat kan er misgaan? Veel, zo blijkt. Westworld begon als een dystopische thriller over robotbewustzijn en evolueerde naar een filosofisch mijnenveld over geheugen, identiteit en controle.
Waarom het je paranoia voedt:
Wat Westworld zo raak maakt, is dat het niet alleen laat zien wat technologie met ons kan doen, maar vooral hoe wij mensen zelf deel worden van het systeem. Wanneer je als kijker niet meer weet wie echt is en wie niet, voel je wat Ex Machina ook oproept: ongemak over de grens tussen mens en machine, bewust en geprogrammeerd.
- Humans (2015–2018)
Makers: Sam Vincent & Jonathan Brackley / Te zien op: Videoland
In een alternatief heden waar huishoudens worden geholpen door synthetische mensen – synths – begint de serie met de aanschaf van een ogenschijnlijk standaard huishoudrobot. Maar natuurlijk is niets wat het lijkt. Wat volgt is een ingetogen en filosofisch drama over wat menselijkheid eigenlijk inhoudt.
Waarom het je paranoia voedt:
Net als Ava in Ex Machina, zijn de synths in Humans niet tevreden met gehoorzaamheid. Ze ontwikkelen emoties, verlangens en uiteindelijk zelfbewustzijn. Maar wie heeft daar het recht op? En mogen wij beslissen wie wél of geen ziel heeft?
- Person of Interest (2011–2016)
Makers: Jonathan Nolan / Te zien op: Amazon Prime Video
Aanvankelijk een ogenschijnlijk simpele misdaadserie met een twist: een kunstmatig intelligent systeem dat misdaden voorspelt voordat ze plaatsvinden. Maar naarmate de serie vordert, groeit Person of Interest uit tot een van de slimste en meest actuele AI-thrillers ooit.
Waarom het je paranoia voedt:
Hier geen robots met mensenhuid, maar onzichtbare algoritmes die alles zien, alles voorspellen en wie weet alles manipuleren. Naarmate het systeem autonoom begint te denken, verschuift de serie naar de kern van de Ex Machina-thematiek: wat gebeurt er als je een entiteit creëert die slimmer is dan jij én onzichtbaar opereert?
- Maniac (2018)
Makers: Cary Joji Fukunaga & Patrick Somerville / Te zien op: Netflix
In een retro-futuristisch New York ondergaan twee proefpersonen (Emma Stone en Jonah Hill) een experimentele medicatie studie onder toezicht van een supercomputer met… gevoelens. De serie is bizar, grappig, melancholisch en visueel verbluffend.
Waarom het je paranoia voedt:
Deze serie maakt technologie persoonlijk. Het is niet langer een instrument, maar een deelnemer. De AI-psychiater die zich emotioneel verbonden voelt met haar patiënten is even aandoenlijk als verontrustend. Je voelt de grens tussen hulp en controle vervagen. En je begint je af te vragen: kan een machine te veel van je houden?
- Tales from the Loop (2020)
Makers: Nathaniel Halpern, gebaseerd op het werk van Simon Stålenhag / Te zien op: Prime Video
Een van de meest ondergewaardeerde parels van de afgelopen jaren. Tales from the Loop speelt zich af in een fictief stadje waar een mysterieuze machine de Loop experimenteert met tijd, ruimte en realiteit. Elke aflevering volgt andere personages die door de Loop worden beïnvloed.
Waarom het je paranoia voedt:
Dit is geen klassieke thriller, maar een meditatieve, poëtische serie die langzaam onder je huid kruipt. De technologie is niet gewelddadig, maar ontregelend. Zoals in Ex Machina ontstaat het onbehagen niet uit acties, maar uit vragen die je niet meer loslaten.
- Made for Love (2021–2022)
Makers: Christina Lee & Dean Bakopoulos | Te zien op: HBO Max
Wat als je ex letterlijk nog in je hoofd zit? In Made for Love ontsnapt een vrouw aan haar rijke tech-miljardair-echtgenoot, alleen om te ontdekken dat hij een chip in haar hersenen heeft geïmplanteerd waarmee hij haar gedachten en emoties kan volgen.
Waarom het je paranoia voedt:
Deze serie is op het eerste gezicht een satire, maar raakt precies aan de kern van Ex Machina: de controle die technologie op relaties kan uitoefenen. Het is grappig, ongemakkelijk en beangstigend echt. Het stelt de vraag: hoeveel autonomie hebben we nog als zelfs ons brein niet meer privé is?
Waarom deze series?
Omdat ze allemaal verder gaan dan sensatie. Ze gebruiken technologie niet als decor, maar als spiegel. Ze laten je voelen hoe dichtbij de toekomst al is. En hoe die toekomst ondanks alle beloftes van gemak steeds meer op ons begint te lijken, en daardoor steeds minder betrouwbaar voelt.
Wat deze series met elkaar gemeen hebben:
- Een subtiele, dreigende sfeer
- Een centrale rol voor technologie die autonoom begint te denken
- Morele grijze zones waarin de mens net zo onvoorspelbaar blijkt als de machine
- De vraag wie er nu écht de controle heeft
Tot slot: hoe paranoïde ben jij al?
Na het kijken van deze acht series ga je misschien net iets anders met je telefoon om. Je kijkt met achterdocht naar je slimme thermostaat. Je vraagt je af of de AI in je favoriete app je begrijpt of alleen maar nadoet.
Dat is precies wat goede sciencefiction doet. Niet bang maken om het bang maken, maar bewust maken van de keuzes die we nu al maken. En de prijs die we daar misschien later voor betalen.
Bij Panda Bytes houden we van verhalen die schuren. Die je aan het denken zetten en je ’s avonds een paar keer doen omdraaien in bed. En als je Ex Machina geweldig vond, garanderen we dat deze acht series nog lang in je hoofd blijven zitten.
Welke serie uit dit lijstje heeft jou het meest aan het denken gezet? Of mis je een titel die absoluut in dit rijtje thuishoort? Laat het weten in de reacties hieronder.
