Introductie:🎄
Kerst is een tijd van lichtjes, samenzijn en vrede op aarde.
En ook van verhitte discussies op de bank, half onder een deken, met een schaal chips die al lang leeg had moeten zijn.
De discussie luidt steevast:
“Is dit een kerstfilm?”
Het mooie is: niemand bedoelt hetzelfde met die vraag. Voor sommigen moet kerst expliciet centraal staan. Voor anderen is één kerstboom al voldoende. En weer anderen vinden dat kerst vooral een gevoel is, iets wat je herkent zonder het precies te kunnen uitleggen. Zoals heimwee. Of de neiging om ineens te denken dat je toch wel erg veel kerstdecoratie nodig hebt “dit jaar”.
Deze lijst is voor al die mensen.
Voor de twijfelaars.
Voor de dwarsliggers.
Voor iedereen die bij Die Hard zegt: “Ja maar luister nou even…”
Dit is onze Top 10 films die technisch gezien kerstfilms zijn, of op z’n minst doen alsof. Films die elk jaar weer opduiken in gesprekken, groep’s apps en verhitte monologen waarin iemand met een glas wijn uitlegt waarom hij of zij nu eindelijk gelijk heeft.
10. Batman Returns (1992)
Kerstniveau: Het sneeuwt, maar niemand is blij
Als kerst een gevoel van warmte is, dan is Batman Returns kerst met onderkoeling. Gotham ligt onder een dik pak sneeuw, kerstbomen staan overal, en Danny DeVito’s Penguin woont letterlijk in de ondergrondse ellende van de samenleving. Vrolijk wordt het niet. Kerstig? Absoluut.
Tim Burton gebruikt kerst hier niet om te verbinden, maar om te vervreemden. Alles is verlicht, maar niemand voelt zich thuis. De kerstdecoraties versterken juist hoe kapot deze wereld is. Het is alsof de film zegt: kijk hoe gezellig het zou moeten zijn, en kijk hoe dat volledig mislukt.
Waarom mensen dit geen kerstfilm vinden:
Omdat niemand koekjes bakt en niemand “Merry Christmas” zegt zonder ironie.
Waarom het wél een kerstfilm is:
Omdat kerst hier functioneert als contrast. En contrast is een van de oudste kersttrucs in verhalen.
Kerstles: Soms laat kerst vooral zien wat er ontbreekt.
9. Iron Man 3 (2013)
Kerstniveau: Stress, trauma en kerstballen
Marvel heeft een ingewikkelde relatie met kerst. Het zit er vaak in, maar wordt zelden erkend. Iron Man 3 is het beste voorbeeld. De film speelt expliciet rond kerst. Er zijn kerstdecoraties, kerstlichtjes, kerstmuziek. Tony Stark is emotioneel uitgeput en slaapt slecht. Herkenbaar.
Deze film gebruikt kerst als mentale achtergrond. Tony is niet gezellig, hij is kapot. En kerst maakt dat erger. Want kerst is een moment waarop alles “goed” zou moeten zijn. En als dat niet zo is, voel je dat extra hard.
Waarom mensen twijfelen:
Omdat er te veel explosies zijn en te weinig cadeaus.
Waarom het werkt:
Kerst draait niet alleen om blijdschap. Het draait ook om verwachtingen. En Iron Man 3 gaat volledig over het niet kunnen waarmaken van verwachtingen.
Kerstles: Zelfs superhelden hebben een kerstcrisis.
8. Gremlins (1984)
Kerstniveau: Cadeaus met bijsluiter
Gremlins begint als een klassieke kerstfilm. Kleine stad, sneeuw, cadeaus, warme verlichting. En dan gaat alles volledig mis. Wat deze film briljant maakt, is dat hij kerst niet loslaat, maar misbruikt. Kerst wordt de katalysator van chaos.
Het monster komt als cadeau. Het probleem ontstaat omdat iemand zich niet aan de regels houdt. Dat is praktisch elk kerstverhaal ooit, maar dan met tanden.
Waarom dit discussie oproept:
Omdat het eng is. En mensen denken dat kerst altijd veilig moet zijn.
Waarom dit pure kerst is:
Omdat kerstfilms vaak waarschuwingen zijn. Over gulzigheid. Over onoplettendheid. Over denken dat alles wel goedkomt.
Kerstles: Niet alles wat onder de boom ligt, is een goed idee.
7. Lethal Weapon (1987)
Kerstniveau: Trauma onder de kerstboom
Het is kerst, maar niemand heeft er zin in. Riggs is depressief, Murtaugh wil gewoon thuis zijn, en ondertussen moeten ze misdadigers stoppen. Kerst hangt als een ongemakkelijke deken over alles heen.
Deze film gebruikt kerst niet om het verhaal mooier te maken, maar om het rauwer te laten voelen. De eenzaamheid van Riggs komt harder binnen omdat iedereen “blij” hoort te zijn. Kerst maakt zijn verdriet zichtbaarder.
Waarom dit vaak vergeten wordt:
Omdat het een buddy cop film is en mensen daar automatisch “geen kerst” bij denken.
Waarom het klopt:
Kerst is het moment waarop vriendschap en familie extra betekenis krijgen. En dat is precies waar deze film over gaat.
Kerstles: Soms is kerst niet het feest, maar de reden dat je iemand nodig hebt.
6. Eyes Wide Shut (1999)
Kerstniveau: Lichtjes, maar geen gezelligheid
Dit is kerst voor mensen die fluisteren. Overal kerstlichtjes. Overal warmte in beeld. En ondertussen speelt zich een verhaal af over jaloezie, verlangen en morele paniek. Kerst is hier esthetiek, geen emotie.
Stanley Kubrick gebruikt kerstverlichting als een soort masker. Alles lijkt warm en veilig, maar onder de oppervlakte rommelt het. En eerlijk: dat is voor veel volwassenen een verrassend herkenbaar kerstgevoel.
Waarom mensen dit geen kerstfilm willen noemen:
Omdat het ongemakkelijk is. En omdat niemand zin heeft om hierna “All I Want for Christmas Is You” te horen.
Waarom het wél werkt:
Omdat kerst vaak gaat over wat we níét zeggen.
Kerstles: Lichtjes verbergen soms meer dan ze laten zien.
5. The Long Kiss Goodnight (1996)
Kerstniveau: Actie met kerstverpakking
Deze film doet niet eens alsof kerst toevallig is. Het is overal. Sneeuw, kerstversiering, kerstfinale. En ondertussen ontdekt Geena Davis dat ze een verleden heeft waar kogels bij horen.
Het is een klassieke actiekerstfilm: familie, identiteit, thuiskomen, explosies. Alles wat kerstfilms doen, maar dan sneller en met minder sentiment.
Waarom deze film te weinig genoemd wordt:
Omdat hij niet zo luid is als Die Hard.
Waarom hij hier thuishoort:
Omdat hij bewijst dat kerst en actie geen vijanden zijn.
Kerstles: Je kunt jezelf opnieuw uitvinden. Ook met kerst. Ook met geweld.
4. Trading Places (1983)
Kerstniveau: Kapitalisme ontmoet kerst
Deze film speelt zich af rond kerst en nieuwjaar en gebruikt die periode om genadeloos te laten zien hoe absurd sociale ongelijkheid is. Rijke mensen spelen met levens alsof het speelgoed is, arme mensen moeten improviseren om te overleven.
Kerst is hier niet zoetsappig, maar scherp. Het is de tijd waarin ongelijkheid extra zichtbaar wordt. Wie heeft warmte, wie niet? Wie krijgt cadeaus, wie wordt vergeten?
Waarom dit een slimme kerstfilm is:
Omdat hij kerst gebruikt als morele spiegel.
Kerstles: Kerst zonder solidariteit is gewoon decor.
3. Carol (2015)
Kerstniveau: Stil verdriet met handschoenen
Geen uitbundige kerst, geen grote gebaren. Carol speelt zich af in de winter, rond kerst, en ademt verlangen. Kerst is hier geen feest, maar een achtergrond waartegen gevoelens scherper worden.
De stilte, de blikken, de afstand. Kerst maakt alles kwetsbaarder. En daardoor intenser.
Waarom sommigen dit niet als kerstfilm zien:
Omdat er geen kerstboodschap wordt uitgesproken.
Waarom het wél kerst is:
Omdat kerst niet altijd hardop wordt gevierd. Soms wordt het alleen gevoeld.
Kerstles: Kerst kan fluisteren in plaats van zingen.
2. Die Hard (1988)
Kerstniveau: Ja. Gewoon ja.
We gaan hier niet opnieuw doen alsof dit geen kerstfilm is. Kerstfeest. Kerstmuziek. Man wil bij zijn gezin zijn. Verzoening. Papieren sneeuwvlokken. “Ho ho ho.”
Dat mensen hier nog over discussiëren zegt meer over ons dan over de film.
Waarom de discussie nooit stopt:
Omdat mensen bang zijn dat “kerstfilm” iets afdoet aan stoerheid.
Waarom Die Hard wint:
Omdat kerst hier zowel plot als thema als traditie is geworden.
Kerstles: Liefde, familie en explosies kunnen samen bestaan.
1. Harry Potter and the Philosopher’s Stone (2001)
Kerstniveau: Thuiskomen in magie
Voor een hele generatie voelt deze film als kerst. Niet omdat het hele verhaal over kerst gaat, maar omdat de kerstscènes emotioneel exact raken wat kerst voor veel mensen betekent: thuiskomen, gezien worden, even niet alleen zijn.
De sneeuw, de Grote Zaal, Harry die cadeautjes krijgt zonder dat hij wist dat iemand aan hem dacht. Dat is kerst op z’n puurst.
Waarom dit nummer 1 is:
Omdat kerstfilms niet alleen over kerst gaan, maar over herinneringen.
Kerstles: Soms is kerst niet waar je bent opgegroeid, maar waar je je welkom voelt.
Slotgedachte: kerstfilm is geen definitie, het is een afspraak
Een film is een kerstfilm als wij hem dat elk jaar opnieuw laten zijn. Als we hem opzetten in december. Als hij hoort bij dat moment. Als hij discussie oproept. Als hij blijft terugkomen.
En misschien is dat wel het mooiste aan kerstfilms:
ze zijn niet objectief.
ze zijn persoonlijk.
En nu is de belangrijkste vraag onvermijdelijk:
Welke film op deze lijst is voor jou absoluut een kerstfilm?
En welke mag van jou per direct uit de kerstcanon verdwijnen?
Wij zetten de discussie alvast aan🎄
